Öncelikle işletim sistemi türlerini şöyle bir sıralayalım ;

  1. Mainframe (Ana Çatı) sistemleri
  2. Sunucu (Server) işletim sistemleri
  3. Çok işlemcili işletim sistemleri
  4. Kişisel bilgisayar işletim sistemleri
  5. Gerçek Zamanlı (real-time) işletim sistemleri
  6. Gömülü (embedded) işletim sistemleri
  7. Akıllı-kart (smart card) işletim sistemleri
  8. Çok kullanıcılı ve tek kullanıcılı
  9. Çoklu görev ve tek görev
  10. Tek kullanıcı-tek görev işletim sistemleri
  11. Tek kullanıcı-çoklu görev işletim sistemleri
  12. Dağıtılmış işletim sistemleri

Peki bu işletim sistemi türleri nedir, nerelerde kullanılır ?

Anaçatı (Mainframe) İşletim Sistemleri : Yoğun I/O işlemi gerektiren çok sayıda görev çalıştırmaya yönelik sistemler için kullanılır.

Hizmetleri:

  1. Toplu iş(batch) kipinde çalışma. Örneğin, aynı anda tüm kullanıcıların belirli hesaplarını güncelleme.
  2. Zaman paylaşımlı çalışma. Örneğin, veritabanı sorgulama.

Sunucu İşletim Sistemleri :

  • Sunucular üzerinde çalışırlar.
  • Sunucuların kaynak kapasiteleri yüksektir.
  • Bağlı iş istasyonları vardır.
  • Anaçatı sistemler bulunur.
  • Bilgisayar ağı üzerinden çok sayıda kullanıcıya hizmet verir.
  • Donanım ve yazılım paylaştırma
  • Yazıcı hizmeti, dosya paylaştırma, web erişimi, UNIX, Windows 2000, Windows 2003 Server v.b.

Çok İşlemcili İşletim Sistemleri : Birden fazla işlemcili bilgisayar sistemlerinde kullanılır. İşlem gücünün arttırılması hedeflenmektedir.

Kişisel Bilgisayar İşletim Sistemleri : Kullanıcıya etkin ve kolay kullanılabilir bir ara yüz sunmak. Ofis uygulamaları gibi programlar mevcuttur. Windows 98,2000,XP, 7, 8, 10, MacOS, Linux

Gerçek Zamanlı İşletim Sistemleri : Endüstriyel kontrol sistemlerinde kullanılırlar. Zaman kısıtlaması çok önemlidir. Örnek: VxWorks, QNX

Gömülü (Embedded) İşletim Sistemleri : Avuç-içi bilgisayarlar ve gömülü sistemlere yönelik tasarlanmıştır. Kısıtlı ve özel amaçlı işlevler içerir. TV, mikrodalga fırın, çamaşır makinesi, cep telefonları için geliştirilmiş sistemler. Bazı sistemlerde boyut, bellek ve güç harcama kısıtlamaları vardır. Örnek: PalmOS , WindowsCE, Symbian OS

Akıllı Kart(Smart Card)İşletim Sistemleri : En küçük işletim sistemi türüdür. Kredi kartı boyutunda üzerinde işlemci olan kartlarda çalışır. İşlemci ve bellek kısıtlamaları çok önemlidir. Bazı işletim sistemleri Java tabanlıdır. JVM içerir ve Java programları çalıştırabilirler. Örnek: MULTOS, Windows Embedded CE,SmartecOS

Çok kullanıcılı ve Tek kullanıcılı : Çok kullanıcılı işletim sistemi birden fazla kullanıcının aynı anda tek bir bilgisayar sistemine erişmesini sağlar. Bu sistem, zaman paylaşımı yoluyla bir bilgisayara birden çok kullanıcı erişimi sağladığı için zaman paylaşım sistemli çok kullanıcılı sistemler olarak sınıflandırılabilir. Çok kullanıcılı bir işletim sistemine karşı tek kullanıcılı işletim sistemleri, bir seferde tek bir kullanıcı tarafından kullanılabilir.

Çoklu görev ve Tek görev : İşletim sistemi aynı anda birden fazla görevi yerine getirilmesini sağlayan ise çoklu görev olur. Çoklu-görev, işletim sistemi CPU’da her program için bir zaman ayırıyor. Unix ve Solaris çoklu görev işletim sistemleridir. İşletim sistemi aynı anda bir görevi yerine getirilmesini sağlayan ise tek görev işletim sistemidir.

Tek kullanıcı-Tek görev İşletim Sistemleri : Bu işletim türünü kullanan bilgisayar sistemi, tek bir kullanıcının her defasında tek bir işlemi gerçekleştirmesini olanaklı kılar. Diğer işletim sistemi türlerine göre daha az karmaşık işlemlerin yapılmasında kullanılan bilgisayarları kontrol eder. Avuç-içi bilgisayarlar bunun en güzel örneğidir.

Tek Kulanıcı-Çoklu Görev İşletim Sistemleri : En yaygın kullanılan işletim sistemi türüdür. Çoğumuzun kullandığı masaüstü veya dizüstü bilgisayarlarda bu işletim sistemi çalışır. Windows 7 ve Windows 10 işletim sistemleri bu türdendir. Tek kullanıcı-tek görev türünden farkı, kullanıcının aynı anda birden fazla işlemi gerçekleştirebilmesidir. Bu işletim sistemi sayesinde bilgisayarlarda aynı anda bir çok işlemi yapabiliriz. Örneğin kelime işlemci programla bir rapor yazarken, aynı sırada İnternette bir veriyi tarayabilir veya Sunum programı ile bir sunuyu da hazırlıyor olabiliriz.

Dağıtılmış İşletim Sistemleri : Bir dağıtık işletim sistemi bağımsız bir bilgisayar grubunu yönetir ve onları tek bir bilgisayarda görünmesini sağlar. Dağıtık hesaplama birden fazla makine üzerinde yapılmaktadır.